geschiedenis
Loop een rondje op Fort Maarsseveen en je ruikt, voelt, proeft, hoort en ervaart de historie. Hoe klein dit fort ook is in vergelijking met andere forten, het heeft een groot verhaal te vertellen. De kruitgangen, de verdwenen remise, het telegraafkantoor… De geschiedenis van dit onderdeel van het werelderfgoed gaat terug tot 1881. Het fort maakt deel uit van de Nieuwe Hollandse waterlinie en is sinds 2021 UNESCO werelderfgoed.
Historie
Fort Maarsseveen (officieel Werk bij Maarsseveen) is gebouwd in 1880 - 1881 als onderdeel van de tweede fortenring rond de stad Utrecht en diende om de toegang, gevormd door de Maarsseveense vaart te verdedigen tegen een vijand uit het oosten.
Gebouwen
Het vestingwerk bestaat uit een met aarde gedekt bomvrij gebouw omgeven door een gracht. Het perceel beslaat een oppervlakte van ongeveer 1,5 hectare. In 1885 – 1886 werden een remise en vier borstweringmuren op het voorfront gebouwd. Deze zijn in 1940 gesloopt bij de aanleg van loopgraven. In dezelfde tijd zijn ook de wallen rond het fort grotendeels geëgaliseerd. In 1894 is aan de keelzijde een aanlegsteiger gemaakt en in 1895 werd een houten loods als bergplaats voor inundatiematerieel gebouwd. De palen van de aanlegsteiger staan nog in het water, van de loods is niets meer over. De uit 1881 stammende fortwachterswoning bestaat nog maar is nadien wel aangepast.
TIP: doe de virtuele rondleiding die gemaakt is door Ton Lindeman. Hij heeft het fort vastgelegd op 360 graden foto’s en voorzien van historische informatie.
Door de uitvinding van het vliegtuig raakte het systeem van de waterlinie nutteloos en verloor ook het Werk bij Maarsseveen haar oorspronkelijke functie.
Het fort is gekraakt geweest, de scoutinggroep Willie Hems heeft vele jaren haar onderkomen gehad in het bomvrije gebouw en theaterwerkgroep De Rest heeft er theaterlessen gegeven.
In 2011 een groep enthousiaste mensen een plan gemaakt om het fort een nieuwe invulling te geven als duurzame broedplaats voor kunst en cultuur. Zij hebben het fort gekocht en de Stichting C-Fordt opgericht.
In 2012 is er door historicus Dirk de Groot een document gemaakt met een beschrijving van het fort en haar historie. Dat staat hier.
Waterlinie
Water als verdedigingswapen
De Nieuwe Hollandse Waterlinie was een verdedigingslinie. Water was het verdedigingswapen. Als de vijand eraan kwam, konden stroken weiland tussen Muiden en de Biesbosch onder water gezet worden. Het land werd daardoor moeilijk begaanbaar voor de vijand. De linie deed dienst van 1815 tot ongeveer 1940.
Forten en vestingsteden
Door hoogteverschillen in het landschap, bijvoorbeeld bij rivieren en dijken, bleven sommige gronden droog en dus begaanbaar door de vijand. Deze kwetsbare delen van de Waterlinie werden onder schot gehouden vanuit forten. Ook heeft de Linie vijf vestingsteden: Muiden, Weesp, Naarden, Gorinchem en Woudrichem.
In staat van verdediging
De Waterlinie heeft haar waarde als verdedigingslinie nooit echt kunnen bewijzen, maar is wel drie keer (deels) in staat van verdediging gebracht. In 1870 toen de Frans-Duitse oorlog dreigde uit te draaien op een Europese oorlog, tijdens de Eerste Wereldoorlog en de laatste keer in 1939 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie nu
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, als de Duitsers over de onder water gezette gebieden vliegen, blijkt dat de Linie zijn verdedigingswaarde grotendeels heeft verloren. Tegenwoordig heeft de Nieuwe Hollandse Waterlinie een nieuwe functie. Het is nu een prachtig gebied, waarin je de geschiedenis volop kunt beleven. Laat je verrassen!
Meer informatie vindt u op HollandseWaterlinie.nl
En bekijk onderstaande animatiefilm op youtube.